98 yaşında İstanbul’da hayata gözlerini yuman Niyazi Sayın’ın vefatı, hem ailesini hem de onu yakından tanıyan sanatseverleri derinden etkiledi. Türk musikisinin yaşayan efsanelerinden biri olarak kabul edilen Sayın, geride unutulmaz eserler ve köklü bir sanat mirası bıraktı. Peki, Niyazi Sayın kimdir, kaç yaşında vefat etti?
NEYZEN NİYAZİ SAYIN KİMDİR?
Sanat camiasından gelen bilgilere göre, Niyazi Sayın ileri yaşının da etkisiyle bir süredir çeşitli sağlık sorunlarıyla mücadele ediyordu. Ancak usta sanatçının kesin ölüm nedeni hakkında resmi bir açıklama yapılmadı.
ÇOCUKLUK VE AİLE KÖKENİ
12 Şubat 1927’de İstanbul’un Üsküdar semtinde dünyaya gelen Niyazi Sayın, Ömer Hulusi Bey ve Necmiye Hanım’ın en küçük evladıydı. Ailesi köken olarak baba tarafından Makedonya’nın Resne bölgesinden, anne tarafından ise Manastır’dan gelmektedir. İlk ve orta öğrenimini Üsküdar Paşakapı’da tamamlayan Sayın, eğitimine Haydarpaşa ve Beyoğlu liselerinde devam etti. Ancak babasının vefatı ve İkinci Dünya Savaşı’nın zorlu koşulları nedeniyle lise eğitimini yarıda bırakmak zorunda kaldı.
EĞİTİM VE GENÇLİK YILLARI
Askerliğini Eğitim Alayı’nda tamamladıktan sonra, İstanbul Belediye Konservatuvarı Türk Müziği Bölümü’nde sanat eğitimine başladı. Gençlik yıllarında futbola da ilgi duyan Sayın, bir dönem Fenerbahçe genç takımında forma giydi. Ancak ailesinin teşvikiyle müziğe yöneldi. Cami musikisine olan ilgisi, onu Türk musikisinin köklü geleneğine adım adım yaklaştırdı.
SANATLA TANIŞMASI VE EBRU SANATINA YÖNELİŞİ
Niyazi Sayın, sadece bir neyzen değil, aynı zamanda usta bir ebru sanatçısı ve fotoğrafçıdır. Çocukluk yıllarında Tanburi Cemil Bey’in taş plaklarından dinlediği eserler, onun sanat anlayışının şekillenmesinde büyük rol oynadı. 1947 yılında tanıştığı ebru ustası Mustafa Düzgünman, hayatının dönüm noktası oldu. Düzgünman’ın evinde düzenlenen dini musiki meşklerine katılarak müzikteki ilk ciddi adımlarını attı; aynı zamanda ebru, ciltçilik, fotoğrafçılık ve tesbih koleksiyonculuğu gibi geleneksel sanatların inceliklerini öğrendi.
NEYE BAŞLANGIÇ VE İLK EĞİTİMLERİ
İlk neyi olan Süpürde Neyi’ni (Re tonunda) 4 Mart 1948’de, Üsküdar Musiki Cemiyeti’nden Emin Bey aracılığıyla Beyazıt Çadırcılar’daki Osman Dede’den 10 liraya satın aldı. Ney öğrenimine Neyzen Gavsî Baykara ile başlayan Sayın, kısa süre sonra Hattat Necmeddin Okyay vasıtasıyla Neyzen Halil Dikmen ile tanıştı. 21 Ocak 1949’dan itibaren 15 yıl boyunca her Perşembe günü Halil Dikmen’in evinde hem ney hem resim dersleri aldı.
RADYO VE KONSERVATUVAR DÖNEMİ
1950’li yıllarda Üsküdar Musiki Cemiyeti ve Neyzen Süleyman Erguner’le birlikte İstanbul Radyosu’nda sahne almaya başladı. Buradaki başarılı performanslarıyla dikkat çeken Sayın, dönemin radyo yöneticisi Dr. Nevzat Atlığ tarafından İstanbul Radyosu kadrosuna alındı. Yaklaşık 30 yıl boyunca burada görev yaptı; 1954-55 yıllarında şef yardımcılığı ve arşiv çalışmalarında da bulundu.
1956-1969 yılları arasında Münir Nurettin Selçuk’un daveti üzerine İstanbul Belediye Konservatuvarı İcra Heyeti’nde görev aldı ve Selçuk’un konserlerinde neyzen olarak sahneye çıktı. 1976’da kurulan İstanbul Teknik Üniversitesi Türk Musikisi Devlet Konservatuvarı’nda öğretim görevlisi olarak çalışmaya başladı ve Nefesli Sazlar Anabilim Dalı Başkanlığı görevini yürüttü.
ULUSLARARASI ÇALIŞMALAR VE SERGİLER
1980 yılında Washington Üniversitesi’nin daveti üzerine ABD’nin Seattle kentinde bir yıl süreyle Necdet Yaşar ile birlikte Türk müziği dersleri verdi, konserler düzenledi ve ebru sergileri açtı. Sonraki yıllarda İngiltere, Almanya ve Fransa başta olmak üzere pek çok ülkede konserler vererek Türk musikisini uluslararası platformlarda tanıttı.
SANAT FELSEFESİ VE ÇOK YÖNLÜ KİŞİLİĞİ
Niyazi Sayın, yalnızca bir icracı değil, aynı zamanda çok yönlü bir sanatkârdı. Ebru, tespihçilik, sedef kakmacılığı, tornacılık, balıkçılık, gül yetiştiriciliği ve fotoğrafçılık gibi farklı alanlarda da ustalık sergiledi. Hocası Halil Dikmen’in disiplinini, Tanburi Cemil Bey’in yenilikçi yaklaşımıyla birleştirerek, ney icrasına yeni teknikler kazandırdı ve Türk musikisinde özgün bir tarz oluşturdu.
ÖDÜLLER VE TAKDİRLER
Sanat yaşamı boyunca birçok ödülle onurlandırılan Niyazi Sayın, hem Türkiye’de hem de yurt dışında büyük saygı gördü.
• 2009: Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü (Müzik)
• 2014: Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü (Müzik)
Bu ödüller, onun Türk musikisine yaptığı katkıların ve sanatına adadığı ömrün en anlamlı göstergeleri oldu.
Niyazi Sayın 98 yaşında vefat etti.
